Birinci bölümde temel müzik bilgisi verilirken, ikinci bölüm Türk Müziğine dair temel konulara, ses sistemi, makam ve makam oluşturmaya yarayan dörtlü ve beşliler ve usül bilgisine ayrılmıştır. Üçüncü bölümde basit makamlar, dördüncü bölümde ise şed makamlar nazari açıdan tek tek incelenmiş, on zamanlıya kadar olan usüllerle ölçülecek şekilde uygulamaya yönelik egzersizlerle verilen bilgiler pekiştirilmeye çalışılmıştır. Bu amaçla 152 adet egzersiz bestelenmiş olup, ayrıca bestecilerin eserlerinden öğretici yönü yüksek örnek eserlere yer verilmiştir.
İÇİNDEKİLER
1. BÖLÜM
TEMEL MÜZİK BİLGİLERİ
A. TEMEL MÜZİK BİLGİLERİ
1. Müzik
2. Müzik Nazariyatı
3. Solfej
4. Ses
5. Ritim
6. Dizi€
7. Nota
8. Porte
9. Anahtar
10.İlâve Çizgileri
11.Aralık
12.Ölçü
13.Ölçü Çizgisi
14.Ölçü Sayısı
15.Donanım
16.Sus İşaretleri
17.Bağ
18.Nokta
19.Değiştirme İşaretleri
20.Dönüş İşaretleri
2. BÖLÜM
TÜRK MÜZİĞİNDE SES SİSTEMİ, MAKAMLAR VE USÛLLER
A. SES SİSTEMİ
1. Türk Müziği Ses Sistemi ve Dayandığı Esaslar
2. Koma
3. Türk Müziğinde İkili Aralıkların İsimlendirilmesi ve Değiştirme İşaretleri
4. Türk Müziğinde Ana Dizi
5. Türk Müziğinde Akord Sistemi
B. TÜRK MÜZİĞİNDE MAKAM BİLGİSİ
1. Makamları Oluşturmaya Yarayan Tam Dörtlü ve Tam Beşliler
a.Tam Dörtlüler
b.Tam Beşliler
c. Tam Dörtlü ve Beşlilerin Diğer Perdelere Aktarılması
d. Diğer Dörtlü ve Beşliler
2. Makam
3. Makam Türleri
a. Basit Makamlar
b. Şed Makamlar
c. Mürekkep Makamlar
4. Türk Müziği Makam Bilgisinde Karar Çeşitleri
5. Türk Müziği Makam Bilgisinde Seyir
6. Türk Müziği Makam Dizisinde Derecelerin Önemi
C. USÛLLER
1. Usûl
2. Usûl Rakamları
3. Mertebe
4. Küçük Usûller ve Vuruşları
a. 2 Zamanlı Nîm Sofyan Usûlü
b. 3 Zamanlı Semâi Usûlü
c. 4 Zamanlı Sofyan Usûlü
ç. 5 Zamanlı Türk Aksağı Usûlü
d. 6 Zamanlı Usûller
e. 7 Zamanlı Usûller
f. 8 Zamanlı Usûller
g. 9 Zamanlı Usûller
h.10 Zamanlı Usûller
3. BÖLÜM
BASİT MAKAMLAR VE SOLFEJ UYGULAMALARI
A. BASİT MAKAMLAR
B. BASİT MAKAMLAR VE SOLFEJ UYGULAMALARI
1. Rast Makamı
Rast Makamında Solfej Uygulamaları
Rast Makamında Örnek Eserler
Örnek Eser 1:Darıldın mı Gülüm Bana
Örnek Eser 2:Yine Bir Gülnihal
Örnek Eser 3:Gül Ağacı Değilem
Örnek Eser 4:Sevdim Yine Bir Nevcivan
Örnek Eser 5:Esti Nesîmi Nevbahar
2. Uşşak Makamı
Uşşak Makamında Solfej Uygulamaları
Uşşak Makamında Örnek Eserler
Örnek Eser 1:Ömrün Şu Biten Neşvesi
Örnek Eser 2: Pencereden Kar Geliyor
3. Bayâti Makamı
Bayâti Makamında Solfej Uygulamaları
Bayâti Makamında Örnek Eser: Gülyüzlülerin Şevkine Gel
5. Hüseyni Makamı
Hüseyni Makamında Solfej Uygulamaları
Hüseyni Makamında Örnek Eser:Hicran Oku Sînem Deler
6. Muhayyer Makamı
Muhayyer Makamında Solfej Uygulamaları
Muhayyer Makamında Örnek Eser: Gözden Cemâlin Çün Irağ Oldu
7. Hicaz Makamı
Hicaz Makamında Solfej Uygulamaları
Hicaz Makamında Örnek Eserler
Örnek Eser 1.Karanfil Oylum Oylum
Örnek Eser 2.Ümitsiz Bir Aşka Düştüm
Örnek Eser 3. Kendine Niçin Emsal Ararsın
8. Uzzâl Makamı
Uzzâl Makamında Solfej Uygulamaları
Uzzâl Makamında Örnek Eser:Ey Büt-i Nev Eda
9. Zirgüleli Hicaz Makamı
Zirgüleli Hicaz Makamında Solfej Uygulamaları
Zirgüleli Hicaz Makamında Örnek Eser: Senede Bir Gün
10. Çargâh Makamı
Çargâh Makamında Solfej Uygulamaları
Çargâh Makamında Örnek Eserler
Örnek Eser 1. Çargâh İlâhi
Örnek Eser 2. Çargâh Tevşih
11. Bûselik Makamı
Bûselik Makamında Solfej Uygulamaları
Bûselik Makamında Örnek Eserler
Örnek Eser 1. Bûselik İstanbul Türküsü
Örnek Eser 2. Var Bir Sözüm Sultanıma
12. Kürdî Makamı
Kürdî Makamında Solfej Uygulamaları
Kürdî Makamında Örnek Eser: Plevne Marşı
13. Nevâ Makamı
Neva Makamında Solfej Uygulamaları
Nevâ Makamında Örnek Eser: Yine Bağlandı Dil Bir Nevnihâle
14. Tâhir Makamı
Tâhir Makamında Solfej Uygulamaları
Tâhir Makamında Örnek Eser: Ben Sana Mecbur Olmuşum
15. Karcığar Makamı
Karcığar Makamında Solfej Uygulamaları
Karcığar Makamında Örnek Eser: Bilmem ki Safa Neşe Bu Ömrün Neresinde
16. Basit Sûzinâk Makamı
Basit Suzinak Makamında Solfej Uygulamaları
Basit Sûzinâk Makamında Örnek Eser: Gel Elâ Gözlüm Efendim
4. BÖLÜM
ŞED MAKAMLAR VE SOLFEJ UYGULAMALARI
A. ŞED MAKAMLAR
B. ŞED MAKAMLAR VE SOLFEJ UYGULAMALARI
1. Çargâh Makamı Şedleri
a. Mahur Makamı
Mahur Makamında Solfej Uygulamaları
Mahur Makamında Örnek Eserler
Örnek Eser 1:Yemenimde Hâre var
Örnek Eser 2:Uzak Uzak İki Yıldız
b. Acemaşiran Makamı
Acemaşiran Makamında Solfej Uygulamaları
Acemaşiran Makamında Örnek Eser: Kime Hâlim Diyeyim
2. Bûselik Makamı Şedleri
a. Nihâvend Makamı
Nihâvend Makamında Solfej Uygulamaları
Nihâvend Makamında Örnek Eser: Çözülme Ey Zülfüne
b. Ruhnüvâz Makamı
Ruhnüvâz Makamında Solfej Uygulamalar
Ruhnüvaz Makmaında Örnek Eser:Ruhnüvâz Saz Semâi
c. Sultâniyegâh Makamı
Sultâniyegâh Makamında Solfej Uygulamaları
Sultâniyegâh Makamında Örnek Eser: Sultâniyegâh Saz Semâi
3. Kürdî Makamı Şedleri
a. Kürdîli Hicâzkâr Makamı
Kürdîli Hicâzkâr Makamında Solfej Uygulamaları
Kürdîli Hicazkâr Makamında Örnek Eser:İftirâkındır Sebep Bu Nâlevü Feryâdıma
b. Aşkefzâ Makamı
Aşkefzâ Makamında Solfej Uygulamaları
Aşkefzâ Makamında Örnek Eser: Ömrümüzün Baharı
c. Ferahnüma Makamı
Ferahnüma Makamında Solfej Uygulamaları
Ferahnüma Makamında Örnek Eser: Sevmemiş Bir Sevdiğim Var
4. Zirgüleli Hicaz Makamı Şedleri
a. Hicazkâr Makamı
Hicazkar Makamında Solfej Uygulamaları
Hicazkâr Makamında Örnek Eser: Bülbül Gibi Pür Oldu Cihan
b. Zirgüleli Sûzinâk Makamı
Zirgüleli Sûzinâk Makamında Solfej Uygulamaları
Zirgüleli Sûzinâk Makamında Örnek Eser: A Benim Mor Çiçeğim
c. Evcâra Makamı
Evcâra Makamında Solfej Uygulamaları
Evcâra Makamında Örnek Eser: Açıldı Sîneme Bir Taze Yâre
d. Sûzidil Makamı
Sûzidil Makamında Solfej Uygulamaları
Sûzidil Makamında Örnek Eser: Kâni Yâdi Lebinle
e. Şedaraban Makamı
Şedaraban Makamında Solfej Uygulamaları
Şedaraban Makamında Örnek Eser: Bahçelerde Aşlama
5. Neveser Makamı Şeddi
a. Reng-i Dil Makamı
Reng-i Dil Makamında Solfej Uygulamaları
Reng-i Dil Makamında Örnek Eser: Masum Bakışlım
SONSÖZ
KAYNAKLAR
EKLER
Basit Makamlarda Okunması ve Dinlenmesi Tavsiye Edilen Diğer Eserlerin Listesi
Şed Makamlarda Okunması ve Dinlenmesi Tavsiye Edilen Diğer Eserlerin Listesi
ÖNSÖZ
Ülkemizde müzik alanında teknoloji boyutunda sınırlı imkânlara sahip olmamız günümüze kadar metot çalışmalarını etkilemiştir. Nota yazımı ile ilgili programların geliştirilmesi sayesinde bu çalışmalar hız kazanmıştır. Ancak, yine de, Türk müziği solfeji alanında uygulamaya yönelik kaynak kitap sıkıntısı çekildiği bir gerçektir. Bu ihtiyaçtan yola çıkarak hazırlanan kitapta Türk müziği nazariyatına temel teşkil eden bilgiler uygulama ağırlıklı veArel-Ezgi-Uzdilek sistemine dayalı olarak anlatılmıştır. 2004 yılında “Türk Müziği Solfeji Uygulama Kitabı I”in ilk baskısı yapılmıştır. İlk baskıdan kaynaklanan hatalar ve eksiklikler, zaman içinde giderilerek gerek içerik, gerekse teknik açıdan (nota yazımı vs.) daha faydalı hale getirilmeye çalışılmıştır.
Birinci bölümde temel müzik bilgisi verilirken, ikinci bölüm Türk müziğine dair temel konulara, ses sistemi, makam ve makam oluşturmaya yarayan dörtlü ve beşliler ve usûl bilgisine ayrılmıştır. Üçüncü bölümde “basit makamlar”, dördüncü bölümde ise “şed makamlar” nazarî açıdan tek tek incelenmiş, “on zamanlıya kadar olan” usûllerle ölçülecek şekilde uygulamaya yönelik egzersizlerle verilen bilgiler pekiştirilmeye çalışılmıştır. Bu amaçla 152 adet egzersiz bestelenmiş olup, ayrıca bestecilerin eserlerinden öğretici yönü yüksek örnek eserlere yer verilmiştir.
Türk müziği; kendine has ses aralıkları, ritmik, melodik özellikleri, form yapısı ve icra üslûbu ile özel bir müziktir. Müziğimizi öğrenmek, icra etmek onunla yoğrulmayı gerektirir. “Yoğrulmak”tan kasıt, çok sayıda sanatlı eseri; bilinçli olarak dinlemek, analiz etmektir. Özellikle konservatuar öğrencilerinin daha iyi solfej yapabilmeleri için özel çaba harcamaları, repertuarlarını genişletmeleri gerekmektedir. Kitapta bestelenen egzersizler yoluyla bir yandan düzenli çalışma zemini hazırlanırken, diğer yandan ritim ve melodi çeşitliliğiyle, öğrencinin dağarcık gelişimini sağlamak hedeflenmiştir.
Özellikle konservatuar öğrencilerinin yararlanacağına inandığım bu çalışmanın, müziğimizi öğrenmek, makam bilgisini geliştirmek isteyen genç-yaşlı herkes için geliştirici bir uygulama kitabı olabilmesini ümit ediyorum.
Kitabın hazırlanmasında katkısı olan herkese; yetişmemde emekleri geçen hocalarım; Erol SAYAN, İsmail Hakkı ÖZKAN, Süheylâ ALTMIŞDÖRT’e, özellikle lisansüstü eğitimim boyunca bilgi ve birikimiyle yol gösteren, çalışmalarımı destekleyen, varlığından güç aldığım, Prof. Dr. Alâeddin YAVAŞÇA hocama ve burada isimlerini sayamadığım tüm hocalarıma, ayrıca, manevi desteklerini daima hissettiğim, bilgilerine başvurduğum Sakarya Üniversitesi Devlet Konservatuarı müdürü Yrd. Doç. Dr. Türker EROĞLU ve müdür yardımcısı Öğr.Gör.Birsel HASÇELİK başta olmak üzere tüm konservatuar çalışanlarına, katkılarından dolayı arkadaşım Arş. Gör. Ferdi KOÇ’a, kitabın oluşmasında ilham veren sevgili öğrencilerime, özellikle nota yazımı gibi teknik konularda yardımlarından dolayı öğrencim Uğur BEŞER’e, müziğimize sahip çıkan ve geliştirmek için çaba harcayan tüm müzik dostlarına teşekkürü bir borç bilirim.
Hatice Selen ERGÖZ
Sakarya, 2007
TAKDÎM
Öğrencilik yıllarından beri yakından izlediğim Hatice Selen ERGÖZ, çalışkanlığı, titizliği, araştırıcılığı ile dikkatimi çekmiştir. Türk Müziğinde Çocuk Şarkıları alanında küçümsenmeyecek çalışmalar yapmış, bu alanda repertuara çok sayıda çocuk şarkısını kazandırmıştır.
Sakarya Üniversitesi Devlet Konservatuvarı’nda hazırladığı kitaplar ve yaptığı diğer çalışmalar ile Türk Müziği eğitimine katkılarını yakından gözlemledim. Çalışma hayatında kendini yenilemekte başarılı bir kişiliğe sahiptir. Gelecekte yapacağı hizmetlerle Türk Müziği eğitiminde hak ettiği çizgiyi yakalayacağı kanısındayım.
Son olarak yayınladığı Türk Müziği Nazariyatı ve Solfeji Uygulama Kitabı I’de “Basit Makamlar, Şed Makamlar” uygulamalı olarak anlatılmaktadır. Uygulamaya yönelik hazırlanan kitap kapsamlı konuları içermekte olup, Türk Müziği eğitiminde yararlanılacak niteliktedir.
Bu başarılarından dolayı Ergöz’ü kutlar, meslekî hayatında hızlı adımlarının devamını dilerim.
Prof. Dr. Alâeddin YAVAŞCA
Müziğin temelinde bir fizik olayı olarak “ses” bulunmakla birlikte, sesin niceliği ve niteliğinden çok, insanın sesleri kullanarak meydana getirdiği müzik eserleri ön plânda görülmektedir.
Oysa akademik anlamda, müziğin uygulama kısmı veya eserler dışında tarihsel seyri ve üretiminden tüketimine varan uzun bir süreç ile doğal olarak “ses”e dayanan müthiş bir kültür yatar. Bu insanlık kültürüdür. Bütün milletlerin katkısıyla oluşan insanlık kültürünün en üst kademesine medeniyet denir. Medeniyete katkı sağlayan milletlerin üst kültürlerinin de birer millî medeniyet olduğunu düşünüyorum.
Dünyadaki millî kültürler içerisinde Türk kültürünün medeniyet derecesine ulaşmış ileri bir kültür olduğunu rahatlıkla ifade edebiliriz. Büyük önder Atatürk “Nutuk”unda bu konuya dikkat çekerek “Türkiye Cumhuriyetinin Temeli Yüce Türk Kahramanlığı ve Yüksek Türk Kültürüdür” demiştir. İşte bu ileri– yüksek kültürün ürünü olan Türk müziği de, tarihi seyri ve içeriği itibarıyla her açıdan ele alınması gereken önem derecesinde bir medeniyet ve de bir dünya müziğidir.
Bu müziğin Türkiye ve dünyada bilimsel olarak yeterince ve lâyıkıyla ele alınıp incelenmediğini düşünüyorum. Bu düşünceden hareketle Türk Müziği ile ilgili olarak yapılacak olan her çalışma büyük önem taşımaktadır.
Çalışkan bir bilim insanı ve iyi bir eğitimci olduğunu düşündüğüm değerli kardeşim
Yrd. Doç. (S.Y.) H.Selen ERGÖZ’ün elinizdeki bu çalışmasının Türk Müziği ile ilgili çalışmalara önemli katkı sağlayacağını düşünüyorum.
Yrd. Doç Dr. Türker EROĞLU
Hipotenüs® Yeni Nesil E-Ticaret Sistemleri ile Hazırlanmıştır.
