Mükellefiyetlerin Sona Ermesi ve Kurumsallaşma

 

 

Uzun süreli yüksek enflasyon ve ekonomik krizler ekonomimizi tanımlayan unsurlar olmuştur. Böyle bir yapıda mali politikalarda fiskal amaçlar öne çıktığında yapısal düzenlemeler arka planda kalır. Bu nedenle, vergi mevzuatımızda da var olan müesseselerin iktisadi mantık çerçevesinde değerlendirilmesine ve yorumlanmasına sıra gelmemektedir. Yapılan vergi düzenlemeleri ağırlıklı olarak bütçe gelirlerinin arttırılmasını hedeflemektedir. Gelir idaresi ağırlık olarak bu mahiyetteki kanunların uygulanışına yönelik açıklamalarda bulunmaktadır. Bunların uygulamaları takip edilmektedir. Oysa vergi mevzuatımızda, zamanında sevk edilmiş fakat tebliğ bazında detaylandırılmadığı için uygulamadaki anlamları net olmayan hükümler yer almaktadır. Bu çalışmamızda, belirttiğimiz mahiyette birçok hükmün anlamı ortaya konarak iktisadi mantık çerçevesinde yorumlanmaya çalışılmaktadır.

   

Kitabımızın ilk baskısından sonra üzerinde durduğumuz bazı konularla ilgili yasal değişiklikler yapılarak sorunlar giderilmeye çalışılmıştır. Bu baskıda ise yapılan yasal değişiklikler de dikkate alınarak konular güncelleştirilmiş ve geliştirilmiştir.

    

İlk baskıda kitabımızda ’Onuncu Kısım’ olarak yer alan ‘Kurumların Birleşme, Devir ve Nev’i Değiştirmeleri’ bölümü, Tam Bölünme, Kısmi Bölünme ve Hisse Değişimi müesseselerinin de vergi mevzuatımıza girmesinden sonra, bütün bu konular ayrı bir kitap oluşturacak şekilde genişlemiştir. Bizde buna istinaden tüm bu konuları ‘’Kurumlarda Sona Erme-Tasfiye, Birleşme, Devir, Nev’i Değiştirme, Tam Bölünme, Kısmi Bölünme, Hisse Değişimi’’ adlı kitabımızda inceleyerek yayınladık. Dolayısıyla ilk baskıda yer alan söz konusu kısım bu baskıda bulunmamaktadır.

 

       

 

 

     Gelir Vergisi Mükellefiyetinin Kapsamı:

     Katma Değer Vergisi Mükellefiyetinin Kapsamı:

        

TİCARİ KAZANCIN OLUŞTUĞU FAALİYETİN NİTELİĞİ

TİCARİ KAZANCIN ELDE EDİLEBİLECEĞİ KONUMLAR

        

 

ESNAF MUAFLIĞI

BASİT USULDE VERGİLEME

GERÇEK USULDE VERGİLEME

 

 

 

2.1. Genel Açıklama

2.1.1. 1998/6 Seri No’lu Uygulama iç Genelgesi

1. İşi Bırakma

2. İşi Bırakmanın Tespit Edilmesi      

2.1. 29.07.1998 Tarihinden Önce İşini Terk Ettiği Tespit Edilen Mükellefler Hakkında Yapılacak İşlemler

2.2. 29.07.1998 Tarihinden Sonra İşini Terk Ettiği Tespit Edilen Mükellefler Hakkında Yapılacak İşlemler

3.Mükellefiyet Kaydının Terkin Edileceği Tarihin Belirlenmesi

4.Takdire Sevk İşlemleri

5.Takip İşlemleri

6.Mükellefiyet Kayıtları Terkin Edilen Mükelleflerden Faaliyetine Devam Ettiği Tespit Edilenler Hakkında Yapılacak İşlemler

7. Mükellefiyet Kaydı Terkin Edilen Mükelleflere İlişkin Bilgi Formu

2.1.2. 2000/12 Vergi Ticari İşletmeden Kaynaklanan Mükellefiyetlerin Sona Ermesi

2.2.1. Uygulama

2.2.2. Faaliyeti Durdurulan Ticari İşletmeden Kaynaklanan Mükellefiyetlerin Sona Ermesi:

     Mükellefin İşi Bırakmak İstemesi

     Mükellefin Ölmesi

     İşletmenin Devri

2.2.2.1. Olayın Gelir Vergisi Kanunu Açısından Yorumlanması

2.2.2.2. Olayın Katma Değer Vergisi Açısından Yorumlanması

2.2.2.2.1 Birinci Görüş: Ferdi İşletmenin Tasfiye Sürecindeki Teslimleri de Ticari Faaliyet Kapsamında Gerçekleştiğinden Katma Değer Vergisine Tabidir:

2.2.2.2.2. İkinci Görüş: Ferdi İşletmenin Tasfiye Sürecindeki Teslimleri Katma Değer Vergisine Tabi Değildir.

2.2.3. Faaliyetine Devam Eden Ticari İşletmenin Tamamen Satılması Halinde Mükellefiyetlerin Sona Ermesi

2.2.3.1. Genel Açıklama

2.2.3.2. Olayın Gelir Vergisi Kanunu Açısından Yorumlanması

2.2.3.3. Olayın Katma Değer Vergisi Kanunu Açısından Yorumlanması

2.2.3.3.1. Ticari İşletmenin Satış Bedeli Matrah Olarak Dikkate Alınıp Katma Değer Vergisine Tabi Tutulabilir mi?

2.2.3.3.2. Faaliyetine Devam Eden İşletmenin Tamamen Satılması Halinde Matrah

2.3. Konuya İlişkin Genel Değerlendirme

 

3.1. Olayın Gelir Vergisi Kanunu Açısından Yorumlanması

3.2. Olayın Katma Değer Vergisi Kanunu Açısından Yorumlanması

3.2.1. Olayın G.V. K.’nun 82/1 ve K.D.V.K.’nun 17/4c Maddeleri Çerçevesinde Yorumlanması

3.2.1.1.Ferdi İşletmenin Kanuni Mirasçılar Tarafından G.V..K.’nun 81/1’inci Maddesindeki Şartlara Uygun Olarak Devralınması hali

3.2.1.2.Ferdi İşletmenin Kanuni Mirasçılar Tarafından G.V..K.’nun 81/1’inci Maddesindeki Şartlara Uyulmayarak Devralınması Hali

3.2.2. Ölüm Halinde İşletmenin Mirasçılara İntikalinin Katma Değer Vergisine Tabi Olmadığına İlişkin Görüş

3.2.3. Konuya İlişkin Genel Değerlendirmemiz

 

4.1.Ferdi İşletmenin Bir Sermaye Şirketi Tarafından Satın Alınması

4.1.1. Olayın Türk Ticaret Kanunu Açısından İzahı

4.1.2. Olayın Vergi Mevzuatı Çerçevesinde Taraflar Açısından Yorumlanması

4.1.2.1. Olayın Ferdi İşletmesi Sahibi Açısından Yorumlanması

4.1.2.2. Olayın Sermaye Şirketi Açısından Yorumlanması

4.1.3. Olayın Katma Değer Vergisi Kanunu Açısından Yorumlanması

4.2. Ferdi İşletmenin Sermaye Şirketine Sermaye Karşılığı Konmak Suretiyle Devredilmesi

4.2.1. Olayın Türk Ticaret Kanunu Açısından İzahı

      Ferdi İşletmenin Anonim Şirketin Ani Kuruluşunda Devralınması

      Ferdi İşletmenin Anonim Şirketin Tedrici Kuruluşunda Devralınması

      Ferdi İşletmenin Anonim Şirketin Kurulmasından Sonra Devralınması

4.2.2. Olayın Vergi Mevzuatı Açısından İzahı

4.2.2.1. Ferdi İşletmenin G.V. K. ‘nun 81/2’inci Maddesindeki Şartlara Uyulmadan Sermaye Şirketine Devredilmesi

4.2.2.2. Ferdi İşletmenin G.V. K ‘nun 81/2 ‘inci Maddesindeki Şartlara Uyularak Sermaye Şirketine Devredilmesi

4.2.2.1. Genel Açıklama

4.2.2.2.Bilanço Usulüne Göre Defter Tutulması

4.2.2.2.3. Bilançonun Bütün Olarak Devrolması Ve Aynen Devralanın Bilançosuna Geçirilmesi

4.2.2.2.4. Ferdi İşletme Sahip veya Sahiplerin, Devir Bilançosuna Göre Hesaplanan Öz Sermayesi Tutarında Ortaklık Payı Alması

4.2.2.4.1. Birinci Görüş: Ferdi İşletme Sahibine İşletme Bilançosundaki Kayıtlı Değerlere Göre Hesaplanan Öz Sermaye Tutarına Eşit Nominal Bedelli Hisse Verilmesini Savunan görüş

4.2.2.2.4.1.1. Görüşün Açıklanması

4.2.2.2.4.1.2. Görüşün Eleştirilmesi

İkinci Görüş: Ferdi İşletme Sahibine, Devralan Sermaye Şirketi İle Devrolan Ferdi İşletmenin Bilançolarındaki Kayıtlı Değerlerden Hareketle Tespit Edilen Öz

 4.2.2.2.4.2. Sermayelerin Nispetine Göre Hesaplanacak Tutarda Nominal Bedelli hisse Verilmesini Savunan Görüş

4.2.2.2.4.2.1. Görüşün Açıklanması

4.2.2.2.4.2.2. Görüşün Eleştirilmesi

4.2.2.2.4.3.Üçüncü Görüş: Ferdi İşletme Sahibine Devralan Sermaye Şirketiyle Devrolan Ferdi İşletmenin Bilançolarındaki Kıymetlerin Rayiç Bedelli Dikkate Alınarak Tespit Edilecek Cari Hesaplanacak Tutarda Nominal Bedelli Hisse Verilmesini Savunan Görüş

4.2.2.2.4.3.1. Görüşün Açıklanması

4.2.2.2.4.3.2. Görüşün Ekonomik ve Hukuki Dayanakları

4.2.2.2.4.3.3. ‘’ Devralma Denkleştirme Hesabı’nı Sistemdeki Fonksiyonu ve Gerekliliğinin Arkasındaki Neden

4.2.2.2.5. Ferdi İşletmenin Devrinin Devralan Sermaye Şirketinin Devralma Sonrası Oluşan Yeni Sermayesi’nin Yeniden Dağıtılması Suretiyle Gerçekleştirilmesi

4.2.2.2.6. Peştemallığı Olan Ferdi İşletmenin Sermaye Karşılığı Konmak Suretiyle Sermaye Şirketine Devri

4.2.2.2.6.1. Devrin Birinci Görüşe Göre Yapılması Halinde Ortaya Çıkan Görünüm ve Yorumlanması

4.2.2.2.6.2. Devrin İkinci Görüşe Göre Yapılması Halinde Ortaya Çıkan Görünüm ve Yorumlanması

4.2.2.2.6.3. Devrin Üçüncü Görüşe Göre Yapılması Halinde Ortaya Çıkan Görünüm Ve Yorumlanması

4.2.2.2.7. Ortaklık Payını Temsil eden Hisse Senetlerinin Nama Yazılı Olması

4.2.2.3. Yeniden Değerleme Yapan Ferdi İşletmenin Sermaye Şirketine Devredilmesi

4.2.2.3.1. Gelir Vergisi Mükellefleri Açısından Yeniden Değerleme Müessesesi

4.2.2.3.1.1. Eski Değerleri Üzerinden Amortisman ayrılan Bina, Arsa ve Araziler için Oluşan Değer Artış Fonunun Mahiyeti

4.2.2.3.1.2. Yeni değerleri Üzerine Amortisman Ayrılan Kıymetler İçin Oluşan Değer Artış fonunun Mahiyeti

4.2.2.3.2. Yeniden Değerleme Yapan Ferdi İşletmenin G.V. K. ‘nun 81/2’nci Maddesindeki Şartlara Uygun Olarak Sermaye Şirketine Devri

4.2.2.3.3. Yeniden Değerleme Yapan Ferdi İşletmenin G.V. K’nun 81/2’nci Maddesindeki Şartlara Uyulmadan Sermaye Şirketine Devri

4.2.2.4. Ferdi İşletmenin Sermaye Şirketine Devri Halinde’’ Maliyet Artırımı’’ Uygulaması

4.2.2.5. Ferdi İşletmenin Sermaye Şirketine Devri Halinde ‘’Yenileme Fonu’’ Nasıl Dikkate Alınacaktır?

4.2.2.6. Ferdi İşletmenin Sermaye Şirketine Devri Halinde ‘’Devir Dönemi’’nde Oluşan Kazancın Mahiyeti Ve Hesaplanması

4.2.2.6.1. Ferdi İşletmenin sermaye Şirketine G.V. K ‘nun 81/2’nci Maddesindeki Şartlara Uyulmadan Devri Halinde ‘’Devir Dönemi Kazancı’’

4.2.2.6.2. Ferdi İşletmenin Sermaye Şirketine G.V. K. ‘nun 81/2’nci Maddesindeki Şartlara Göre Devri Halinde ‘’Devir Dönemi Kazancı’’

Birinci Görüş: Ferdi İşletme Sahibine İşletme Bilançosundaki kayıtlı değerlere göre hesaplanan özsermaye tutarına eşit nominal bedelli hisse verilmesi halinde devir dönemi faaliyetlerinden sağlanan kazancın hesaplanması

İkinci Görüş: Ferdi işletme sahibine, devralan sermaye şirketi ile devrolan ferdi işletmenin, bilançolarındaki kayıtlı değerlerden hareketle tespit edilen özsermayelerinin nispetine göre hesaplanacak tutarda nominal bedelli hisse verilmesi hakinde, devir dönemi faaliyetlerinden sağlanan kazancın hesaplanması

Üçüncü Görüş: Ferdi işletme sahibine, devralan sermaye şirketi ile devrolan ferdi işletmenin bilançolarındaki kıymetlerin rayiç bedelli dikkate alınarak tespit edilecek cari özsermayelerinin nispetine göre, hesaplanacak tutarda nominal bedelli hisse verilmesi halinde, devir dönemi faaliyetlerinden sağlanan kazancın hesaplanması

4.2.2.7. Ferdi İşletmeden Sermaye Şirketine İntikal Eden Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerle İlgili Amortisman Ve Yeniden Değerleme Uygulaması

4.2.2.7.1. Ferdi İşletmenin G.V. K.’nun 81/2’nci Maddesindeki Şartlara Uyulmadan Sermaye Şirketine Devredilmesi Halinde Amortisman ve Yeniden Değerleme Uygulaması

4.2.2.7.2. Ferdi İşletmenin G.V. K. ‘nun 81/2’nci Maddesindeki Şartlara Uyularak Sermaye Şirketine Devredilmesi Halinde Amortisman Ve Yeniden Değerleme Uygulaması

4.2.2.8. Ferdi İşletmenin Sermaye Şirketine Devri Halinde Katma Değer Vergisi Uygulaması

4.2.2.9. 4.2.2.9 G.V.K.’nun 81/2’nci Maddesi Gerçekte Kurumlaşmayı Teşvik Etmekte Midir?

4.2.2.10. 4.2.2.10 Devralan Sermaye Şirketinde Oluşan Emisyon Priminin Vergi Mevzuatımızda Tabi Olduğu İşlemin Sistemde Meydana Getirdiği Tıkanıklık

 

 

 

  

 

1.1. Gelir Vergisi Kanunu Açısından Basit usulde Ticari Kazancın Vergilendirilmesi

1.1.1. Basit Usulde Ticari Kazancı Tespiti

1.1.2. Basit Usulde Tabi Olmanın Şartlarından Herhangi Birini Takvim Yılı İçinde Kaybedenler İle Basit Usulden Yararlanmak İstemeyenlerin Vergilendirilmesi

1.1.3. Basit Usule Tabi Mükellefiyetlerden Sahte veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenlediği Veya Kullandığı Tespit Edilenlerin Vergilendirilmesi

1.1.4. Gerçek Usulde Vergilendirilmeleri Nedeniyle Bir Daha Basit Usulden Yararlanamayacak Olan Mükellefler

1.1.5. Ortaklıklarda Aranacak Genel ve Özel Şartlar

1.1.5.1. Faaliyetin Ortaklık Halinde Yürütülmesi

1.1.5.2. Faaliyetin Birden Fazla İşe Ortak Olunmak Suretiyle Yürütülmesi

1.1.5.3. Faaliyetin Şahsi İş Yanında Başka işe Ortak Olarak Yürütülmesi

1.2. Katma Değer Vergisi Kanunu Açısından Basit Usulde Vergileme

2.1. Mükellefin İşi Bırakması

2.2. Mükellefin Ölmesi

2.3. İşi Bırakan Mükellefin İşletmesinde Kullandığı Demirbaşların Durumu

 

 

3.1. Takip Eden Dönemden İtibaren Basit Usulden Gerçek Usule Geçiş

3.1.1.Gerçek Usulde Tutulacak Defterlerin Tasdiki

3.1.2. Emtia Envanterinin Çıkarılması

3.1.3. Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerin Kayıtlara İntikal Ettirilmesi

3.2. Faaliyette Bulunan Yıl İçinde Basit Usulden Gerçek Usule Geçiş

3.2.1. Gerçek Usulde Tutulacak Defterlerin Tasdiki

3.2.2. Emtia Envanterinin Çıkarılması

3.2.3. Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerin Kayıtlara İntikal ettirilmesi

 

 

 

          

 

 

 

 

2.1. Adi Ortaklık Ortağının Herhangi Bir Sebeple Hissesini Elden Çıkarması

2.1.1. Birinci Görüş: Olayın G.V. K ‘nun Mükerrer 80’inci Maddesinin Birinci Fıkrasının 4 Numaralı Bend Hükmü Kapsamında Değerlendirilmesini Savunan Görüş

2.1.2. İkinci Görüş: Olayı, G.V. K ‘nun Mükerrer 80’inci Maddesinin Birinci fıkrasına 5 Numaralı Bend Hükmü İle Kapsamında Değerlendirilmesini Savunan Görüş

2.1.2.1. Görüşün Gelir Vergisi Kanunu Açısından Getirdiği Açıklama

2.1.2.2. Görüşün Katma Değer Vergisi Kanunu Açısından Getirdiği Açıklama

2.1.3. Konuya İlişkin Genel değerlendirme

2.2. Adi Ortaklık Ortağının Ölmesi

2.2.1. Ölen Ortağın Mükellefiyetleriyle İlgili Olarak Kanuni Mirasçıların Yapmaları Gerekenler

2.2.2. Ölen Ortağın Hissesinin Kanuni Mirasçılarına İntikali Değer Artış Kazancı Veya Ticari Kazanç Hesaplanmasını Gerektirmekte Midir?

2.2.2.1. Birinci Görüş: Olayın G.V. K.’nun Mükerrer 80’inci Maddesinin Birinci Fıkrasının 4 Numaralı Bendi çerçevesinde Değerlendirilmesi

2.2.2.2. İkinci Görüş: Olayın G.V. K. ‘nun Mükerrer 80’inci Maddesinin Birinci Fıkrasının 5 Numaralı Bend Hükmü İle Son Fıkrası hükmü Çerçevesinde Değerlendirilmesi

2.2.3. Adi Ortaklığın mükellefiyetleriyle İlgili Bir Değişiklik Söz Konusu Olacak Mıdır?

2.2.5.Ölen Ortağın Kanuni Mirasçıları Nezdinde Oluşan Mükellefiyet

2.3. Adi Ortaklığın Sona Ermesi

2.3.1. Borçlar Kanunu Aöısından Adi Ortaklığın Sona Ermesi

2.3.1.1. Sözleşme İle İlgili Sona Erme Nedenleri

2.3.1.2.Adi Ortaklıkla İlgili sona Erme Nedenleri

2.3.1.2.1. Ortaklığı Kendiliğinden Sona Erdiren Nedenler

2.3.1.2.2. Ortaklığı İradi Olarak Sona Erdiren Nedenler

2.3.2. Ortaklığın Sona Ermesinin Sonuçları

2.3.2.1. Borçlar Kanunu Açısından

2.3.2.1.1. İdare Hakkının Ortadan Kalkması

2.3.2.1.2 Tasfiye

2.3.2.2. Vergi Mevzuatı Açısından

2.3.2.2.1. Gelir Vergisi Kanunu Açısından Adi Ortaklığın Tasfiyesi

2.3.2.2.1.1. Birinci görüş: Olayın G.V. K ‘nun Mükerrer 80’inci Maddesinin Birinci fıkrasının 4 Numaralı Bendi Hükmü Çerçevesinde Yorumlanması

2.3.2.2.1.2. İkinci Görüş: Olayın, G.V. K ‘nun Mükerrer 80’inci Maddesinin Birinci Fıkrasının 5 Numaralı Bendi hükmü Çerçevesinde Yorumlanması

2.3.2.2.2. Katma Değer vergisi Kanunu Açısından Adi Ortaklığın Tasfiyesi

2.3.2.2.2.1. Birinci Görüş: Adi Ortaklığın Mükellefiyeti Tasfiye Sona Erinceye Kadar Aynen Devam Eder

2.3.2.2.2.2. İkinci Görüş: indirim kdv.’nin Düzeltilmesi Gerektiği Görüşü

2.3.2.3. Adi Ortaklıkla İlgili Katma Değer Vergisi Tebliğindeki Açıklamaların Değerlendirilmesi

2.4. Adi Ortaklığın Sermaye Şirketine Devri

2.4.1. Olayın Türk Ticaret Kanunu Açısından İzahı

2.4.2 Olayın Gelir Vergisi Kanunu Açısından İzahı

2.4.2.1. Birinci Görüş: Olayın G.V. K ‘nun Mükerrer 80’inci Maddesinin Birinci Fıkrasının 4 Numaralı Bend Hükmü Çerçevesinde Yorumlanması

2.4.2.2. İkinci Görüş: Olayın, G.V. K 2nun Mükerrer 80’inci Maddesinin Birinci Fıkrasının 5 Numaralı Bend Hükmü Çerçevesinde Yorumlanması

2.4.3. Adi Ortaklığın Sermaye Şirketine Devri haliyle İlgili Diğer hususlar

 

 

3.1. Bir Adi Ortaklık Olan ‘’İş Ortaklığı’’ nın Ortaklık Yapısı ‘’ İş Ortaklığı’’nın Sona Ermesinde ‘’iş ‘’in Bulunduğu Aşamanın Önemi

3.3. Bir Adi Ortaklık Olarak ‘’İş Ortaklığı’’nın Sona Erme Nedenler

3.4. Bir Adi Ortaklık ‘’İş Ortaklığı’’nın Sona Ermesinin Sonuçları

 

 

 

 

 

 

 

2.1.Hissenin Bir Üçüncü Şahsa Devredilmesi

2.1.1. Olayın Kolektif Şirket Açısından Değerlendirilmesi

2.1.2. Olayın hissesini Devreden Ortak Açısından Değerlendirilmesi

2.1.3. Olayın Hisseyi Devralan yeni Ortak Açısından Değerlendirilmesi

2.1.4. Olayın Hisseyi Devralan Eski Ortak Açısından Değerlendirilmesi

2.2. Kolektif Şirket Ortağının Çıkması veya Çıkarılması

2.2.1. Çıkarılan Ortak Açısından Olayın Değerlendirilmesi

2.2.2. Diğer Ortaklar ve Kolektif Şirket Açısından Olayın Değerlendirilmesi

 

 

3.1. Türk Ticaret Kanunu Açısından Kolektif Şirket Ortağının Ölmesi

3.1.1. Ölüm Haliyle İlgili Olarak Ortaklık Sözleşmesinde Hüküm Yoksa

3.1.2. Ölüm Haliyle İlgili Olarak Ortaklık Sözleşmesinde Hüküm Varsa

3.2. Vergi Mevzuatımız Açısından Kolektif Şirket Ortağının Ölmesi

3.2.1. Ölen Ortağın Durumu

3.2.2. mirasçıların Kolektif Şirkete Kolektif Ortak Olarak Katılmaları

3.2.3. Mirasçıların Kollektif Şirkete Komanditer Ortak Olarak Katılmak İstemeleri

 

4.1. Türk Ticaret Kanunu ve Borçlar Kanunu’na göre Kolektif Şirketin Sona Erme Nedenleri

4.1.1. Feshe Neden Olan Durumlar

4.1.2. İnfisaha Neden Olan Durumlar

4.1.3. Mahkeme Kararı İle Feshe Neden Olan Durumlar

4.1.4. Sona Ermenin durdurulması

4.1.5. Sona Ermenin Sonuçları

4.2. Kolektif Şirketin Tasfiyesi, Birleşmesi ve Nev’i Değiş