Enflasyon Düzeltmesi -Uygulama, Sorunlar,Yorumlar, Öneriler-

Kanun ve 328 Nolu Genel Tebliğin Açıklanması ve Yorumlanması
Bilanço Kalemleri İtibarı ile Düzeltme İşlemleri ve Muhasebe Kayıtları
Örnek 31.12.2003 Tarihli Bilanço Düzeltmesi
Uygulamaya İlişkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri
 

Enflasyon, uzun yıllardır beraber yaşadığımız ancak, buna karşın ekonomik ve hukuki önlemleri çok geç alabildiğimiz bir gerçeğimizdir. İlk yıllarda tam tanımlayamamaktan, akabinde yanlış tanımlamalardan sona ererken de geç kalmışlıktın doayı karşısına tahribatlarını azaltacak bir hukuki sistem koyamadığımız gerçeğimizdir.
Her şey zamanında güzeldir. Geç gelen güzellikten sadece kalan zaman için yararlanılabilir. 5024 sayılı Kanunla Vergi Mevzuatımıza giren "Enflasyon Düzeltmesi" müessesi de bu anlamda bir güzelliktir. Uygulamanın taraflara hayırlı olmasını dileriz.

                                                                                                                                                                                                          Hızır Tarakçı -Eski Baş Hesap Uzmanı-
 
ENFLASYON DÜZELTMESİ - HIZIR TARAKÇI

Bu vesileyle eski bir mensubu bulunduğum Maliye Bakanlığı Hesap Uzmanları Kurulu’nda yetişmemizde katkıları olan tüm üstad ve arkadaşlarımız şükranlarımızı sunmak isteriz. 
                                                                                                                                                                                                         Hızır Tarakçı

ENFLASYON DÜZELTMESİ

İÇİNDEKİLER

BİRİNCİ BÖLÜM: DEĞERLEME VE ENFLASYONİST BİR ARTAMDA DEĞERLEME İLE ENFLASYONA KARŞI OLUŞTURULAN KISMİ MÜESSESELER

BİRİNCİ KISIM

DÖNEM KAZANCININ TESPİTİNDE DEĞERLEMENİN ÖNEMİ

1. BİLANÇONUN İÇERDİĞİ ANA GRUPLAR
2. AKTİF VE PASİF UNSURLARIN KIYASLANMASI SURETİYLE KAZANCIN TESPİT EDİLMESİ

2.1.  Ticari Kazancın Tespit Edilmesi

2.2.  Ticari Kazancın Tespitinde Değerleme Hükümlerine Uymanın Anlamı ve Gereği

2.3.  Ticari Kazancın Tespitinde G.V. K. ‘nun, 40 ve 41’nci Maddelerine Uymanın Anlamı

      3.VEGİ MEVZUATINDA DÜZENLENENLERİN HARİCİNDEKİ DEĞERLEME İŞLEMLERİNİN VERGİ KANUNLARI AÇISINDAN YORUMLANMASI

            3.1.Türk Ticaret Kanununa Göre Değerleme

            3.1.1. Ferdi İşletmeler İle Şahıs Şirketleri İşin Değerleme

            3.1.2. Sermaye Şirketleri için Değerleme

            3.2. Türk ticaret Kanunu’na Göre Yapılan Bir Yeniden Değerlemenin vergi Mevzuatı Açısından Önemi

İKİNCİ KISIM

ENFLASYONİST BİR ORTAMDA DEĞERLEME

1. ENFLASYON GERÇEĞİMİZ
2. 31.12.2003 TARİHLİ BİLANÇONUN DÜZELTİLMESİ İLE SAĞLANMAYA ÇALIŞILAN HUSUS

ÜÇÜNCÜ KISIM

VERGİ MEVZUATIMIZDA ‘’ENFLASYON DÜZELTMESİ’’ ÖNCESİ DÖNEMDE ENFLASYONA KARŞI OLUŞTURULAN KISMİ MÜESSESELER

1. GENEL AÇIKLAMA
2. VERGİ MEVZUATIMIZDA ‘’ENFLASYON DÜZELTMESİ’’ ÖNCESİ DÖNEMDE OLUŞTURULAN MÜESSESELER

2.1.  Yeniden Değerleme

2.1.1.      Tarihçe

2.1.2.      Yeniden Değerleme Müessesesinin Mükellef Grupları İtibariyle anlamı

2.1.2.1.Gelir Vergisi Mükellefleri Açısından Yeniden Düzenlemenin Anlamı

2.1.2.2.Kurumlar Vergisi Mükellefleri Açısından Yeniden Değerlemenin Anlamı

2.1.3.      Yeniden Değerleme Müessesesinin Yapısal Özelliği Dolayısıyla Ortaya Çıkan Çelişkili Durumlar

2.1.3.1.Değer Artış Fonunun Mahiyeti

2.1.3.1.1.      Eski Değerleri Üzerinden Amortisman ayrılan Bina, Arsa ve Araziler İçin Oluşan değer Artış Fonunun Mahiyeti

2.1.3.1.2.      Yeni Değerleri Üzerinden Ayıran Amortisman ayrılan Kıymetler İçin Oluşan Değer Artış Fonu’nun Mahiyeti

2.1.3.2.Aktifi Düzenleyici Mahiyetteki ‘’Değer Artış Fonu’nun’’ Sermayeye eklenmesi Fiktif Sermaye Artışına Neden Olmuştur

2.1.3.2.1.      Sermayeye Eklenebilir Görüşünün Dayanakları

2.1.3.2.2.      Sermayeye Eklenmemesi Gerekir Görüşü

2.1.3.2.2.1.Olayın Vergi Kanunları Açısından İncelenmesi

2.1.3.2.2.2.Olayın Türk Ticaret Kanunu Açısından İncelenmesi

2.1.3.2.2.3.Değerlendirme ve İdarenin Görüşü

2.1.3.3.Zararlı Kurumlarda Değer Artış Fonu’nun Sermayeye Eklenmesinin Neden Olduğu Fiktif Sermaye Artışı

2.1.3.4.Yeniden Değerleme sistemi Mükerrer Yeniden Değerleme veya Mükerrer Gider İndirimine Neden Olmuştur

2.2.  Maliyet Bedeli Artırımı

2.3.  Yabancı kaynak Gider Kısıtlaması

2.4.  İştirak Hisseleri ve Gayrimenkul Satışı Kazancına İlişkin İstisna

İKİNCİ BÖLÜM: 31.12.2003 TARİHLİ BİLANÇONUN DÜZELTİLMESİ

BİRİNCİ KISIM

ENFLASYON DÜZELTMESİNİN MAHİYETİ

1.      GENEL AÇIKLAMA

2.      ENFLASYON DÜZELTMESİNİN MAHİYETİ

2.1.  Düzeltme İşlemine Tabi Tutulacak Mali Tablolar

2.1.1.      Hesap Dönemi Takvim yılı Olanlar

2.2.  31.12.2003 tarihli Bilançoyu Kimler Düzeltecektir?

2.3.  31.12.2003 Tarihli Bilançonun Düzeltilmesinin Anlamı

İKİNCİ KISIM

31.12.2003 TARİHLİ BİLANÇONUN DÜZELTİLMESİNE İLİŞKİN HÜKÜMLERİN DETAYLANDIRILMASI

1. GENEL AÇIKLAMA

2. 31.12.2003 TARİHLİ BİLANÇONUN DÜZELTİLMESİNE İLİŞKİN HÜKÜMLERİN DETAYLANDIRILMASI

2.1. Düzeltme Sırasında Göz Önünde Bulundurulacak Bazı Temel ilkeler

2.2. Düzeltmeye Konu Edilecek Bilanço

2.3. Düzeltme İşlemi hangi Bilanço Kalemlerini Kapsayacaktır

2.4. Düzeltme İşleminde Dikkate Alınacak tarihler

2.5. Düzeltme İşlemi nasıl Yapılacaktır

2.5.1. Tebliğdeki Açıklamalar

2.5.2. Tebliğdeki Açıklamaların Tahlili

2.6. Parasal Olmayan Aktif Kalemlerin Düzeltmeye Esas Alınacak Değerlerinin Tespiti

2.6.1. Parasal Olmayan aktif Kıymetlerin Düzeltmeye Esas Alınacak Değerlerinin Tespiti İçin 31.12.2003 Tarihli Bilanço Değerleri Üzerinden Yapılacak İşlemler

2.6.1.1. Reel Olmayan finansman Maliyetinin düşülmesi
2.6.1.1.1. Reel Olmayan Finansman Maliyeti İle İlgili Olarak ‘’Tebliğ’’de Yapılan açıklamalar

2.6.1.1.2. Reel Olmayan Finansman Maliyeti İle İlgili Olarak Açıklanmasını Gerekli Gördüğümüz Hususlar

2.6.1.1.2.1. Finansmanın Maliyeti Kavramları

2.6.1.1.2.2. Reel Olmayan Finansman Maliyetinin İlgili Kıymetin Maliyet ve Alış Bedelinden Düşülmesiyle Sağlanmaya Çalışan Husus

2.6.1.1.2.3. Reel Olmaya Finansmanın Maliyetinin İlgili Kıymetin Maliyetinden Düşülmesi Halinin Söz konusu Kıymetin Amortismana tabi Tutulması Durumundaki görünümü

2.6.1.1.2.4. Reel Olmayan Finansman Maliyetinin İlgili Kıymetin Maliyetinden Düşülmesi Halinin Söz konusu Kıymetin Yeniden Değerleme ve Amortismana tabi Tutulmuş Olması Durumunda Görünümü

2.6.1.1.2.5. Reel Olmayan Finansman Maliyetinin Tevsik Edilmemesi Halinde Yapılacak İşlemler

2.6.1.1.2.5.1. Son Beş Hesap Döneminde Akife Giren Kıymetlerin Maliyet Bedeline İntikal ettirilen Reel Olmayan Finansman Maliyetleriyle İlgili Düzenleme

2.6.1.1.2.5.2. Son Beş Hesap Döneminden Önce Akife Giren Kıymetlerin Maliyet Bedeline İntikal Ettirilen Reel Olmayan Finansman Maliyetiyle İlgili Düzenleme

2.6.1.1.3. ‘’Mali Duran varlıkların Alış Bedelleri İçinde Yer Alan Reel Olmayan Finansman Maliyeti’’ Ne Anlama Gelmektedir?

2.6.1.2. Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerle İlgili Olarak Yeniden değerleme İşleminin Dikkate Alınmaması

2.6.1.2.1. ‘’Tebliğ’’deki ‘’Birikmiş Amortismanların Düzeltilmesi’’ Başlıklı Bölümde Yapılan Açıklamaların Değerlendirilmesi

2.6.1.2.2. Yeniden Değerlemeye Tabi Tutulmuş İktisadi Kıymetlerin ve Bunların Birikmiş Amortismanlarının Düzeltmeye Baz Alınacak Değerlerinin Tespiti ve Düzeltilmesi

2.6.1.3. Stokların Düzeltilmesi

2.6.1.3.1. ‘’Tebliğ’’deki Düzenlemeye Göre Stokların Düzeltilmesi

2.6.1.3.1.1. Genel Esaslara Göre (Normal) düzeltme Yöntemi

2.6.1.3.1.2. toplulaştırılmış Düzeltme Yöntemleri

2.6.1.3.2. ‘’Tebliğ’’deki açıklamalara İlavelerimiz

2.6.1.4. Menkul Kıymetlerin Düzeltilmesi

2.6.1.4.1. ‘’Hisse Senetleri’’nin Düzeltilmesi

2.6.1.4.1.1. Borsada İşlem Görmeyen Hisse Senetlerinin Düzeltilmesi

2.6.1.4.1.2. Borsada İşlem Gören Hisse Senetlerinin Düzeltilmesi

2.6.1.4.2. Yatırım Fonu Katılma Belgelerinin Düzeltilmesi

2.6.1.4.3. Bedelsiz Edinilen Hisse Senetlerinin Düzeltilmesi

2.6.2. Bilançodaki Pasif Kalemlerinin Düzeltilmesi

2.6.2.1. Öz Sermaye Kalemlerinin Düzeltilmesi

2.6.2.1.1. ‘’Tebliğ’’de Öz Sermaye Kalemlerinin Düzeltilmesi İle İlgili Açıklamalar

2.6.2.1.2. Konuya İlişkin açıklamalarımız

2.6.2.1.2.1. Öz Sermaye Kalemleri

2.6.2.1.2.2. Konuya İlişkin Hukuki Düzenlemenin anlamı

2.6.2.1.2.3. Öz Sermaye Kalemlerinin Düzeltilmesi İşleminin Örneklerle Açıklaması

2.6.2.1.2.3.1. Sermaye Kaleminin Düzeltilmesi

2.6.2.1.2.3.2. Hisse Senedi İhraç Primlerinin Düzeltilmesi

2.6.2.1.2.3.3. Hisse Senedi İptal Karlarının Düzeltilmesi

2.6.2.1.2.3.4. Diğer Öz Sermaye Kalemlerinin Düzeltilmesi

2.6.2.1.2.4. ‘’Geçmiş Yıllar Kar/ Zararı’’ Hesabı

2.6.2.1.2.4.1. ‘’Geçmiş Zararı Yıllar Kar/ Zararı’’hesabıyla İlgili Olarak Tebliğde Yapılan açıklamalar

2.6.2.1.2.4.2. ‘’Geçmiş Zararı Yıllar Kar/ Zararı’’ Hesabının Kullanılması

2.6.2.1.2.4.2.1. ’Geçmiş Zararı Yıllar Kar/ Zararı’’ Hesabının sermayeye Eklenebilme Kabiliyeti

2.6.2.1.2.4.2.2. ’Geçmiş Zararı Yıllar Kar/ Zararı’’ Hesabının başka Bir Hesaba Nakledilmesi Veya İşletmeden Çekilmesi

2.6.2.1.2.4.3. Aktif Kalemlerin Düzeltilmiş Tutarlarının Cari Değerden Yüksek Olmasının ‘’Geçmiş Zararı Yıllar Kar/ Zararı’’ Hesabına Etkisi ve Bunun Sonuçları

2.6.2.1.2.4.3.1. Vergi Mevzuatı Açısından Olayın Değerlendirilmesi

2.6.2.1.2.4.3.2. Türk Ticaret Kanunu Açısından Olayın Değerlendirilmesi

2.6.3. Öz Sermaye Kalemlerine Ait Enflasyon Fark Hesapları

2.6.4. Matrahın Tespitinde Zararların Dikkate Alınması

2.6.5. Yıllara Sari İnşaat ve Onarım İşleri

2.6.6. Net Parasal Pozisyon

2.6.6.1.Vergi Usul Kanunu’ndan Düzenlenmiş Bulunan ‘’Yenileme Fonu’’nun hukuki Çerçevesi

2.6.6.1.1. Yenileme Fonunun Ayırma Şartları

2.6.6.1.1.1. Bilanço Esasına Göre Defter Tutulması

2.6.6.1.1.2. Satılan veya Afetler Yüzünden Elden Çıkarılan İktisadi Kıymetlerin Yenilenmesinin Zaruri Bulunması veya Bu Hususta İşletmeyi İdare Edenlerce Karar Verilip Teşebbüse Geçilmiş Olması Gerekir

2.6.6.1.1.3. Satın Alınacak İktisadi Kıymetlerin Aynı Neviden Olması

2.6.6.1.2. Yenileme Fonunun Kullanılma Süresi

2.6.6.1.3. Yenileme fonu Uygulamasına Örnekler

2.6.6.2. ‘’Yenileme fonu’nun Vergi Usul Kanunu’nun Geçici 25’inci Maddesi Hükmü Çerçevesinde Düzeltilmesinde

2.6.6.2.1. ‘’Enflasyon Düzeltmesi’’ Uygulaması Yapılması Halinde ‘’Yenileme Fonu’nun Düzeltmesi ve İlgili Kıymetlerin Amortismanlarıyla Mahsubu

2.6.6.2.2. ‘’Enflasyon Düzeltmesi’’ Uygulanmayan Dönemlerde ‘’Yenileme Fonu’nun İlgili Kıymetlerinin Amortismanlarıyla Mahsubu

3.ENFLASYON DÜZELTMESİ UYGULAMASIYLA İLGİLİ OLARAK DETAYLANDIRILMASI GEREKEN BAZI HUSUSLAR

3.1. 5024 Sayılı Kanunla İhdas Olunan Geçici Md. 1